Harlingen, de zon onder... by Edwin Kooren

Harlingen, de zon onder...
Harlingen werd voor het eerst in 1228 genoemd als Herlinge, een niet-agrarische buurt ten westen van Almenum en het klooster Ludingakerke. De monniken van het klooster hielden zich o.a. bezig met het graven van vaarten en kanalen. Ook voor zoutwinning uit verzilt veen en voor baksteenproductie moest er gegraven worden.[2]
Dat Harlingen in 1234 stadsrechten zou hebben gekregen wordt voor het eerst door Andreus Cornelius in zijn kroniek uit 1597 vermeld. Deze kroniek wordt als niet betrouwbaar beschouwd en bewijzen voor deze vroege stadsrechten zijn er niet.[3]
Ten noordwesten van Harlingen lag het eiland Griend. Het was in de Middeleeuwen deels eigendom van twee kloosters. Klooster Mariëngaarde had er een uithof met kloosterschool en de kerk was eigendom van het klooster Ludingakerke. Latere bronnen spreken over een stad, maar er moet eerder worden gedacht aan een wierde met een handelsnederzetting met een aantal losse boerderijen op eigen huiswierden op de kwelder. In elk geval was de kwelder van Griend omvangrijk en de moeite van exploiteren waard.[4] Na de desastreuze Sint-Luciavloed in 1287 begon de aftakeling van de Griend. In 1720 stond er nog maar één huis, en in 1835 werd het enkel nog als schaapsweide gebruikt.[5] Thans is Griend nog slechts een zandplaat in de Waddenzee.

De naam Harlingen is vermoedelijk afkomstig van de state Harlinga. In 1311 kwam "Harlingen" voor in Engelse havenregisters. In 1579 ondertekenden afgezanten van de stad de Unie van Utrecht en op 22 december 1634 ontving Harlingen zijn octrooi van de Staten van Friesland voor Groenlandsch- en Straat Daevids-visscherij (walvisvaart).

Twee eeuwen lang bestaat Harlingen, gelegen op een bogtigen uithoek der kust, in de schaduw van de universiteitsstad Franeker. Maar door de verbinding met de zee nam de welvaart gestaag toe. Vroeger lag de stad westelijker dan vandaag, maar de zee sloeg regelmatig land weg. In 1543 en 1565 breidde men uit in noordelijke richting, zodat de Noorderhaven de Binnenhaven wordt, die hij nu nog is. Op de middag van 17 mei 1568 werden tot verbazing van de Harlingers 1800 Waalse soldaten aan land gezet, die later in de slag bij Heiligerlee verslagen worden...
(nl.wikipedia.org)